Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012

Ο Πλωτίνος και το μυστικό του χρυσού άνθους




Γράφει ο Πλωτίνος στις Εννεάδες του όσον αφορά τη φύση του Νου (που δεν ταυτίζεται με το λογιζόμενο μέρος της Ψυχής) και πώς αυτός γεννήθηκε από το Ένα:

«...Αλλά το Ένα δεν είναι νούς. Πώς τότε γεννά τον νου; Επειδή γυρνώντας προς τον εαυτό του, βλέπει - αυτή η όραση είναι ο νους.» (V.1.7)

«...μόλις συντελεστεί η γένεσή του, επιστρέφει προς το ένα και πληρούται, και με το να βλέπει προς εκείνο γίνεται νους.» (V.2.1)

«Κάποιος γίνεται νους ο ίδιος όταν αφήνει όλα τα άλλα που του ανήκουν και βλέπει τον νου μέσω του νου και τον εαυτό του μέσω του εαυτού του. Που σημαίνει ότι ως νους βλέπει τον εαυτό του.» (V.3.4)

Μια ανάλυση την έννοιας του νου στον Πλωτίνο πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διατριβής και πολλής σκέψης. Αυτό στο οποίο όμως που αξίζει να σημειωθεί είναι το γεγονός ότι οι ιδέες που εκφράζει παραπάνω ο Πλωτίνος είναι ουσιαστικά ταυτόσημες με τις ιδέες που παρουσιάζονται από έργα και φιλοσόφους της Ινδίας και της Κίνας, όπως ο Ραμάνα Μαχάρσι της Αντβαίτα Βεντάντα ή το εγχειρίδιο Κινέζικης αλχημείας και διαλογισμού με τον τίτλο "Tο μυστικό του χρυσού άνθους" (The Secret of the Golden Flower) που έκανε γνωστό στη Δύση ο Ρίχαρντ Βίλχελμ και ο Καρλ Γιούνγκ.  

Πράγματι, η βασική μέθοδος του Ραμάνα Μαχάρσι για την κατάκτηση της αυτογνωσίας είναι η συνεχής και επίμονη στροφή της προσοχής (θέασης-όρασης) στην πηγή του νου, την πηγή της επίγνωσης. Η μέθοδος είναι γνωστή ως Άτμα Βικάρα ή Self-Inquiry.

To "Μυστικό του χρυσού άνθους" σύμφωνα με τη νέα μετάφραση που έκανε ο σινολόγος Τόμας Κλήρυ (Thomas Cleary) χρησιμοποιεί ακριβώς την ίδια μέθοδο όπου το φως της προσοχής στρέφεται στην πηγή του ("turning the light around" στην μετάφραση του Cleary), γυρνάει δηλαδή πίσω και βλέπει.

Αν και αξιοσημείωτο, είναι γνωστό ότι οι ίδιες ιδέες έχουν συλληφθεί και εκφραστεί από διαφορετικούς νόες σε διαφορετικά μήκη και πλάτη της γης και σε διαφορετικές εποχές. Κι αυτό γιατί η αλήθεια είναι μία. Είναι ωραίο όμως βρίσκει κανείς στη δική του την παράδοση αυτά που σήμερα πολλοί ψάχνουν σε εξωτικές τοποθεσίες και αναγνώσματα.

Όπως λέει και ο Πλωτίνος «πρέπει λοιπόν αν πρόκειται να υπάρξει αντίληψη των κατ' αυτό τον τρόπο παρόντων στοιχείων, να στρέψουμε προς τα έσω την αντιληπτική μας δύναμη και να την κάνουμε να δώσει την προσοχή της εκεί. Όπως όταν κάποιος περιμένει ν' ακούσει τη φωνή που θέλει ν' ακούσει, απομακρύνεται από τους άλλους ήχους, εντείνοντας την ακοή του προς εκείνο που όταν πλησιάσει είναι το ωραιότερο άκουσμα, έτσι κι εδώ πρέπει ν' αφήσουμε τα αισθητά ακούσματα, παρεκτός στον βαθμό που είναι αναγκαίο να τ' ακούμε και να διατηρήσουμε την αντιληπτική δύναμη της ψυχής καθαρή και έτοιμη να ακούσει τους άνω φθόγγους» (V.1. 12)